Τι είναι τo Forex
Η αγορά Forex (FOReign EXchange), συχνά απαντώμενη και ως FX, αφορά στην αγορά συναλλάγματος, ήτοι στην ανταλλαγή νομισμάτων.
Η ανάγκη αυτής της ανταλλαγής, που σχετίζεται με παράγοντες που δεν εξετάζονται εδώ, όπως εμπόριο αξιογράφων, εμπορευμάτων και υπηρεσιών (θεωρία διεθνούς εμπορίου), προκρίνει την έννοια της ισοτιμίας μεταξύ δύο νομισμάτων, ή πολύ απλά την τιμή ενός ζεύγους νομισμάτων.
Επί παραδείγματι, στην περίπτωση ανταλλαγής ευρώ (EUR) με δολάριο ΗΠΑ (USD), κάθε ένα EUR θα ανταλλάσσεται (θα ισοτιμάται) με μια ποσότητα USD, όπως εξάλλου και ένα USD θα ισοτιμάται με μια ποσότητα EUR. Η τιμή αυτή καθορίζεται από πλείονες μεταβλητές, ωστόσο σχετίζεται με την ενδυνάμωση (ανατίμηση) ή αποδυνάμωση (υποτίμηση) ενός ή και των δύο νομισμάτων αφορόντων στην ανταλλαγή.
Εξ αυτού προκύπτει ένας από τους βασικούς κανόνες στην αγορά συναλλάγματος: δεν αποτιμάται κανένα νόμισμα από μόνο του στην αγορά FX. Μπορεί να ANA-τιμηθεί (ενδυναμωθεί) ή ΥΠΟ-τιμηθεί (αποδυναμωθεί), αλλά ποτέ δεν θα ΑΠΟ-τιμηθεί από μόνο του.
Επί παραδείγματι στην ισοτιμία του ευρώ με το δολάριο ΗΠΑ (EURUSD), εάν κάποιες μεταβλητές οδηγήσουν στην ανατίμηση (ενδυνάμωση) του ΕUR, αυτό από μόνο του δεν αλλάζει κάτι, παρά μόνο εάν το EUR συγκριθεί με το USD. Επομένως, το EUR από μόνο του δεν έχει τιμή: τιμή έχει το ζεύγος EURUSD, και η οποία επηρεάζεται από την εν λόγω ανατίμηση (ενδυνάμωση) του EUR.
Πώς λειτουργούν οι συναλλαγές σε Forex
Η τιμή καθορίζεται από την «αξία» του κάθε νομίσματος αφορόν στο υπό εξέταση ζεύγος. Κι εδώ θα εισάγουμε την κλασματική μέθοδο αποτίμησης, που συναντάται στα trading floor[1],[2]. Αρχικά, ορίζουμε κάθε ζεύγος σαν ένα κλάσμα, με αριθμητή το ένα νόμισμα, και παρονομαστή το άλλο. Και μάλιστα, συνηθίζουμε να σεβόμαστε τη σειρά όπως αυτή αναγράφεται στο ταμπλό: στην ισοτιμία EURUSD, ο αριθμητής είναι το EUR, και παρονομαστής το USD.
Και κατά τους κανόνες των κλασμάτων στην Αριθμητική, όταν μεγαλώνει ο αριθμητής ενός κλάσματος, μεγαλώνει όλη η αξία του κλάσματος (με σταθερό, μειούμενο, ή ασθενέστερα αυξητικό παρονομαστή)˙ όταν μεγαλώνει ο παρονομαστής, μικραίνει όλη η αξία του κλάσματος (με σταθερό, μειούμενο ή ασθενέστερα αυξητικό αριθμητή).
Για να κατανοήσουμε την τιμή ενός ζεύγους, θα ήταν πολύ εύκολο να δεχτούμε μια αδόκιμη και θεωρητική κατάσταση, όπου το ζεύγος (κάθε ζεύγος) ξεκινούσε με μια τιμή 1. Τούτο θα σήμαινε ότι σε μια δεδομένη και άτοπη συγκυρία, τα δύο νομίσματα θα είχαν ίση «αξία», ώστε το ένα νόμισμα θα ανταλλασσόταν με το άλλο σε αναλογία 1:1.
Επί παραδείγματι, αν το ζεύγος EURUSD=1, τότε κάθε ένα EUR ανταλλάσσεται με ένα USD. Κι αν ορίζαμε ένα ουτοπικό κλάσμα 1/1, όπου EUR=1 και USD=1, τότε 1/1=1.
Η μονάδα (1) στην αξία του κλάσματος EUR/USD είναι η τιμή της ισοτιμίας EURUSD στο ταμπλό του FX. Και προφανώς επεξηγείται με λόγια ότι το EUR και το USD είναι ισοδύναμα, εξού και η συνθήκη ισοδυναμίας (parity) στο 1:1.
Αν τώρα, όπως προανεφέρθη, ανατιμηθεί-ενδυναμωθεί-ισχυροποιηθεί-μεγαλώσει το EUR για λόγους που δεν μας ενδιαφέρουν εδώ, και έστω από EUR=1 θα έχουμε EUR=1,2 (+20%), τότε το κλάσμα EUR/USD=1/1 θα μεταμορφωθεί σε 1,2/1, ώστε τελικά να μεγαλώσει όλη η αξία του κλάσματος EUR/USD=1,2. Επομένως, η τιμή της ισοτιμίας EURUSD αυξήθηκε στο ταμπλό του FX, και πλέον γράφει 1,2. Κι αυτό, με τις αντίστοιχες συνθήκες να ισχύουν: το USD να παρέμεινε σταθερό, ή να αποδυναμώθηκε, ή έστω να ενδυναμώθηκε, αλλά ασθενέστερα από την ενδυνάμωση του EUR (και προφανώς θα είχαμε διάφορα σενάρια για την κατάληξη της τιμής της ισοτιμίας).
Εξ αυτού προκύπτει ένας ακόμα βασικός κανόνας: ο κλασματικός τρόπος απαντά στο ερώτημα «πόσοι παρονομαστές πωλούνται για την αγορά ενός αριθμητή». Στο ζεύγος EURUSD, ο κανόνας οδηγεί στο ερώτημα «πόσα USD πωλούνται για την αγορά ενός EUR».
Άλλο είναι το ζήτημα της αντιστροφής του κλάσματος. Είπαμε ότι όταν EURUSD=1,2, τότε κάποιος δίνει 1,2 USD (1,2 παρονομαστές) για να αγοράσει 1 EUR (έναν αριθμητή), καθώς το EUR «ακρίβυνε». Αν θέλουμε να βρούμε πόσα EUR θα δώσει κάποιος αν θέλει να αγοράσει ένα USD, τότε οφείλουμε να αντιστρέψουμε το κλάσμα, ώστε 1/1,2=0,833, δηλαδή ένα USD ισοδυναμεί με 0,833 EUR, και το ζεύγος είναι USDEUR=0,833. Πάντως, η αντιστροφή δεν πρέπει να χρησιμοποιείται στο ταμπλό, καθώς δεν υπάρχει ταυτόχρονα ζεύγος EURUSD και USDEUR. Εξαίρεση αποτελεί το ζεύγος του δολαρίου ΗΠΑ (USD) με το ιαπωνικό γιεν (JPY), το οποίο ενώ στην αγορά spot συναντάται ως USDJPY, στο ταμπλό των ΣΜΕ στο Σικάγο έχει εδραιωθεί το JPYUSD, καθώς όλα τα ζεύγη στα ΣΜΕ έχουν ως νόμισμα του παρονομαστή το USD, για τεχνικούς λόγους, όπως EURUSD, GBPUSD, CHFUSD, NZDUSD, κ.ο.κ.
Στόχος συναλλαγών Forex
Ως προς τις συναλλαγές, κύριο μέλημα κάθε εμπλεκόμενου είναι να προβλέψει την κατεύθυνση της τιμής της ισοτιμίας που τον ενδιαφέρει. Διαφορετικά εκφερόμενο, το μέλημά του είναι να αγοράσει την ισοτιμία χαμηλότερα από ό,τι θα την πουλήσει (ή να σορτάρει υψηλότερα από ότι θα καλύψει), όπως ακριβώς θα αγόραζε φθηνότερα μια μετοχή για να την πουλήσει ακριβότερα μετά από κάποιο διάστημα.
Όπως είδαμε, όμως, η τιμή του ζεύγους σχετίζεται με τη συνδυασμένη κίνηση των δύο νομισμάτων που το απαρτίζουν. Έτσι, εν αντιθέσει με τη μετοχή, της οποίας η τιμή αφορά απλά στην προτίμηση ή αποστροφή των επενδυτών για εκείνη, το ζεύγος λαμβάνει υπόψη την προτίμηση ή αποστροφή των επενδυτών και για τα δύο νομίσματα, κατ’ αναλογία.
Άρα, αν έχουμε θετικές προσδοκίες για το EUR, ήτοι ότι θα ανατιμηθεί (ενδυναμωθεί), παράλληλα με τις αντίστοιχες συνθήκες για το USD, θα αγοράσουμε τo ζεύγος EURUSD, καθώς αναμένουμε ότι η τιμή του θα αυξηθεί, καθώς θα αυξάνεται η αξία του EUR. Επαναλαμβάνεται ο κανόνας πως ποτέ το EUR (ή άλλο νόμισμα) δεν αποτιμάται από μόνο του, αλλά πάντα σε σχέση με ένα άλλο. Εν τοιαύτη περιπτώσει, το EUR ανατιμάται έναντι του USD, δηλαδή η θεωρητική του αξία αυξάνεται σε σχέση με την επίσης θεωρητική αξία του USD. Με άλλα λόγια, παγκοσμίως, οι επενδυτές ανταλλάσσουν USD για να αποκτήσουν EUR, δηλαδή πωλούν USD για να αγοράσουν EUR3.
Μονάδες μέτρησης αγοράς Forex
Το επικρατέστερο μέγεθος στην αγορά FX είναι το lot. Κάθε lot αφορά σε 100.000 παρονομαστές, ή αλλιώς 100.000 χρηματικές μονάδες στο νόμισμα του παρονομαστή του ζεύγους. Επί παραδείγματι, στην ισοτιμία EURUSD, κάθε lot αφορά σε 100.000 USD.
Λόγω του ότι το μέγεθος του lot είναι σχετικά μεγάλο για την πλειονότητα των ιδιωτών επενδυτών, η συναλλακτική πρακτική έχει οδηγήσει σε υποδιαιρέσεις του lot. Το «κανονικό» lot είναι το standard, και αντίστοιχα το mini lot αφορά σε 10.000 παρονομαστές, και το micro lot σε 1.000 παρονομαστές.
Από μόνη της η μονάδα μέτρησης του lot δεν εξυπηρετεί τον μέσο συναλλασσόμενο, και έχει προκύψει από άλλου είδους συναλλαγές, όπως swaps, κ.α. Ωστόσο, με μια μικρή διαφοροποίηση, είναι ένα καλό εργαλείο στο καθημερινό trading.
Η λύση βρίσκεται στο «βήμα τιμής», ήτοι την ελάχιστη κίνηση στην τιμή της ισοτιμίας, η οποία ονομάζεται pip, που χρησιμοποιείται για την απεικόνιση της τιμής στο FX. Και αυτό διότι υφίστανται μεταβολές στα δεκαδικά ψηφία, περισσότερο, παρά στο μοναδιαίο μέρος. Επισημαίνεται ότι το pip αφορά σε ζυγό δεκαδικό ψηφίο, και ανάλογα την τιμή της ισοτιμίας πέφτει στο 2ο ή 4ο δεκαδικό. Ας κάνουμε δύο παραδείγματα: πρώτον αν η τιμή του EURUSD κινείται από 1,2345, σε 1,2346, τότε το pip είναι το τέταρτο δεκαδικό ψηφίο˙ δεύτερον, αν η τιμή του USDJPY κινείται από 123,45 σε 123,46, τότε το pip είναι το δεύτερο δεκαδικό ψηφίο.
Eίναι προφανές ότι κάθε ζεύγος έχει το δικό του pip, που εξαρτάται από το πόσο μεγάλη αξία έχει το ένα νόμισμα σε σχέση με το άλλο. Στην περίπτωση του EURUSD, οι αξίες των δύο νομισμάτων είναι σχετικά κοντινές, και η τιμή περιστρέφεται γύρω από την ισοδυναμία 1:1, ενώ στην περίπτωση του USDJPY, το JPY είναι εξαιρετικά «φθηνότερο» από το USD, ώστε να απαιτούνται «πολλά» JPY για την αγορά ενός USD.
Να σημειωθεί ότι στη σύγχρονη συναλλακτική, έχει εισέλθει και το micro-pip, ήτοι το πρώτο δεκαδικό του pip, ήτοι το πέμπτο δεκαδικό όταν το pip είναι το τέταρτο δεκαδικό (λ.χ. EURUSD), ή το τρίτο δεκαδικό όταν το pip είναι το δεύτερο δεκαδικό (λ.χ. USDJPY). Στο παράδειγμα του EURUSD, το micro pip είναι το 5ο δεκαδικό, και έστω το 1,12345 κινείται προς το 1,12346 ή 1,12344. Όμως, το βήμα τιμής (pip) παραμένει το 4ο δεκαδικό, ώστε για να δούμε κίνηση ενός pip θα πρέπει από 1,12345 να δούμε 1,12355 ή 1,12335.
Εύρεση ονομαστικής αξίας συναλλαγής σε Forex
Κρίσιμη θεωρείται η εύρεση της ονομαστικής αξίας της συναλλαγής, διότι αφορά στον πυλώνα της ορθής διαχείρισης του επενδυτικού χαρτοφυλακίου. Η ουσία βρίσκεται στον τρόπο με τον οποίο η μεταβολή της τιμής στο ταμπλό θα μεταφρασθεί σε μεταβολή στα χρήματα του επενδυτή, είτε σχετίζεται με κέρδος, είτε με ζημία.
Η ονομαστική αξία εκφέρεται στο νόμισμα του παρονομαστή. Και αυτό προκύπτει από την κρίσιμη παρατήρηση ότι η θέση του χαρτοφυλακίου είναι εκφρασμένη στο νόμισμα του παρονομαστή της υπό επένδυση ισοτιμίας.
Επί παραδείγματι, αγοράζοντας 100 EUR σε τιμή ισοτιμίας EURUSD=1 (buy long EURUSD@1), ουσιαστικά αυτό μεταφράζεται σε πώληση 100 USD, και η ονομαστική αξία της πράξης είναι 100 USD. Προσέξτε ότι για να γίνει η πράξη πώλησης των 100 USD, ανασύρεται προαναφερθείσα παρατήρηση ότι προϋπήρχαν USD στο χαρτοφυλάκιο.
Έστω η τιμή της ισοτιμίας κινηθεί στο ταμπλό +20%, από 1 σε 1,20, τότε η (μετα)πώληση των 100 EUR στο ταμπλό (sell to close EURUSD@1,20) θα επιφέρει αντίστοιχη (επαν)αγορά 120 USD. Άρα, το κέρδος σε χρηματικές μονάδες είναι 20 USD, από τα αρχικά 100 USD που επενδύθηκαν, ώστε και το κέρδος στο χαρτοφυλάκιο θα είναι αντίστοιχα 20% σε USD όπως και στο ταμπλό. Επομένως, όλη η παραπάνω συναλλαγή αγοραπωλησίας, εξεφράσθη σε USD, ήτοι στο νόμισμα του παρονομαστή του ζεύγους EURUSD.
Εξάλλου, θυμηθείτε τον δεύτερο κανόνα: «πόσοι παρονομαστές πωλούνται για την αγορά ενός αριθμητή»˙ και όχι «αγοράζεται ένας αριθμητής για την πώληση πόσων παρονομαστών».
Εν τέλει, συνδέοντας lot και pip, τελικά καταλήγουμε ότι ένα lot μεταφράζεται σε «10 παρονομαστές ανά pip». Άρα, αγοράζοντας 1 lot EURUSD σε τιμή 1,1234 (buy long 1 lot EURUSD@1,1234), η ονομαστική αξία είναι 112.340 USD, και κάθε pip αφορά σε 10 USD (10 παρονομαστές). Κι αυτό είναι αληθές υπό το πρίσμα της παρατήρησης ότι εφόσον η τιμή 1,1234 γίνει 1,1235 στο ταμπλό, η θέση long θα κερδίζει 10 USD, καθώς αν την κλείσουμε (sell close 1 lot ΕURUSD@1,1235), θα πάρουμε πίσω 112.350 USD, ήτοι 10 USD παραπάνω από τα αρχικά 112.340 USD που επενδύσαμε.
Αντίστοιχα, ένα mini lot αφορά σε 1 USD ανά pip, ή 0,1 USD ανά micro pip, και ένα micro lot σε 0,1 USD ανά pip, ή 0,01 USD ανά micro pip.
[1] Η άλλη μέθοδος, η μέθοδος μετατροπής, αφορά σε ακαδημαϊκή προσέγγιση, και αναφέρεται εδώ μονάχα για να προληφθεί κάποια σύγχυση στους αναγνώστες που ενδεχομένως έχουν σπουδάσει οικονομική ή χρημ/κη επιστήμη και έχουν ήδη συναντήσει τη μέθοδο μετατροπής.
[2] Ο λόγος που προτιμούμε την κλασματική μέθοδο είναι η ίδια η κραταιά συναλλακτική πρακτική, καθώς τα ταμπλό του FX στη spot αλλά και στα ΣΜΕ του Σικάγο ακολουθούν εξ ορισμού την κλασματική απεικόνιση.
[3] H συνθήκη αυτή ταιριάζει με την περίπτωση «μεγαλώνει ο αριθμητής και παράλληλα μικραίνει ο παρονομαστής». Αν επεκτείναμε την απλοποιημένη αυτή συνθήκη, θα έπρεπε να πούμε ότι οι επενδυτές ανταλλάσσουν κάθε νόμισμα για να αποκτήσουν EUR, χωρίς αναγκαστικά να πωλούν USD, ώστε να ισχύει «μεγαλώνει ο αριθμητής με μειούμενο κάθε παρονομαστή, στα ζεύγη EURUSD, EURCHF, EURJPY, κλπ»). Ωστόσο, επειδή στο άρθρο θέλουμε να κρατήσουμε την ουσία, δεν αναφερόμαστε σε όλα τα ζεύγη, με τους κανόνες να είναι πάντα οι ίδιοι.
